Tip 1 Diyabet (Şeker Hastalığı)
Tip 1 Diyabet Nedir?
Vücudumuz için gerekli enerjiyi besinlerden alırız. Besinlerden alınan karbonhidratlar, yağlar ve proteinler vücudumuz tarafından sindirilir ve bağırsaklarımızdan emilirler. Sindirim sonrası açığa çıkan glikoz vücudumuzun temel enerji kaynağıdır. Pankreas'ın beta hücrelerinden salgılanan insülin hormonu sayesinde glikoz hücre içine alınır ve enerji üretilmek üzere yıkılır. İşte tip 1 diyabette vücudumuzda otoimmun olaylar sonucu pankreas hasarlanır ve insülin üretilemez. Bunun sonucunda çeşitli klinikler meydana gelir. (Pankreas beta hücrelerinin %80'i hasarlanmadıkça klinik ortaya çıkmaz.) Hasta kişi kendi insülinini üretemediğinden dolayı hayatı boyunca dışardan insülin almak zorundadır. Tip 1 Diabet, tüm diabet türleri içinde %10 gözükmektedir. 15 yaşın altındaki her 100.000 çocuktan 1 - 40 arasında gözükür. Tip 1 diabet genellikle 30 yaşın altında başlamaktadır. 6, 13 ve 20 yaşlarında en sık görülmektedir (pik yapar)
Tip 1 Diabetus Mellitus Neden Olur?
Hala günümüzde tam olarak aydınlatılmasa da Tip 1 Diabet'e genetik olarak yatkınlığı bulunan insanlarda viral enfeksiyonlar, stres, travma gibi olaylar sonucunda tetiklenir. Otoimmun bir süreç sonrası pankreas beta hücreleri yıkılmaya başlar ve %80 kadarı yıkıldıktan sonra belirtiler görülmeye başlar.
Tip 1 Diabetus Mellitus'ta Kimler Daha Yüksek Risk Taşımaktadır?
- Birinci derece akrabalarda (Anne, baba, kardeş gibi) Tip 1 Diabet olanlar
- Tip 2 Diabet yakını olanlarda
- Gebeliği sırasında diabet ortaya çıkanlarda (Gestasyonel Diabetus Mellitus)
Tip 1 Diyabet Belirtileri
- Sürekli susama ve ağız kuruluğu
- Çok su içme
- Sık sık idrar çıkarmak
- Gece idrar çıkarmak
- Kilo kaybı
- Sık yemek yeme
- Yorgunluk
- Bulanık görme
- İnatçı enfeksiyonlar
- Tekrarlayan mantar enfeksiyonları
- Kaşıntı
gibi çeşitli bulgular vardır.
Tip 1 Diyabet Tedavisi
Tip 1 diyabet tedavisinde kullanılan tek ve zorunlu olan şey insülin enjeksiyonudur. Eğitim, sağlıklı beslenme, egzersiz tedavide önemli yer tutar. Hasta kişi kan şekerini düzende tutmak için çaba sarf etmelidir ve özen göstermelidir. Hastanın evde kan şekeri kontrollerinde normal değerlerin altına veya üstüne çıkıyorsa mutlaka doktora başvurmalıdır. Kendi kafasına göre insülin dozlarıyla oynamamalıdır!
Tip 1 Diabetli Kişilerin Dikkat Etmesi Gerekenler!
- İnsülin tedavisine mutlaka doktorun önerdiği şekilde devam etmek ve sorularınızı doktorunuza danışmak.
- Öğünleri zamanında almak ve asla öğün atlamamak.
- Uzman biri tarafından haftalık egzersiz programı yapılmalı ve aç karnına egzersize başlanmamalı.
- Doktorun isteğine göre periyodik muayeneler yapılmalı (aylık, 3 aylık, 6 aylık, senelik vs.)
- 3 ila 6 ayda bir rutin idrar tahlilleri yapılmalı ve her yıl rutin göz dibi muayenesi yapılmalı
- Diyabetik ayak denilen komplikasyondan korunmak için doktorun önerilerine mutlaka uymalı. Aksi taktirde ayağın nekroza gitmesi ve kesilmek zorunda kalınmasına kadar gidebilmektedir..
Kan Şekeri Düştüğünde Ne Yapılmalıdır?
Kan şekerinin yükselmesi de düşmesi de acil durumdur. Bu nedenle hasta kişi yanında diabet kimliği taşımalıdır. Diabetli kişinin öğün atlaması, öğünü geciktirmesi veya egzersizi her zamankinden fazla kaçırması gibi durumlarda kan şekeri düşebilir. Bu hipoglisemi durumunda terleme, titreme, renk solukluğu, sinirlilik, huzursuzluk gibi semptomlar ortaya çıkmaktadır. Hemen önlemler alınmazsa şuur kaybı meydana gelebilir. Belirtiler hafif olduğunda 5-6 kesme şeker bir bardak ılık suda eritilip hastaya içirilir. Eğer belirtiler iyileşmezse 2 çay kaşığı dolusu şekeri veya yine 5-6 kesme şekeri bu sefer daha az suda eritip küçük yudumlar halinde halinde içirtilmelidir. Hastanın şuuru yerinde ise ağızdan verilmez. Bu durumda glukagon enjeksiyonu önemlidir.
Kan Şekeri Yükseldiğinde Ne Yapılmalıdır?
Tip 1 Diabeti bilinen kişide sık idrara gitme, ağız kuruluğu, aşırı su içme, yaralarda geç iyileşme, ciltte kuruma, halsizlik, yorgunluk ve zayıflama varsa büyük ihtimal kan şekeri yükselmiştir. Bu durumda insülinin son kullanma tarihi kontrol edilmelidir. Sonra dozunun ve uygulama şeklini kontrol etmek gerekir. Eğer yine de belirtiler devam ediyorsa mutlaka doktora baş vurulmalıdır.
Adacık Dokusu veya Pankreas Nakli (Tip 1 Diyabet Ameliyatı)
Son yıllarda Tip 1 Diabetes Mellitusluların tedavisinde Beta adacık dokusu veya pankreas nakli gündeme gelmiştir. Fakat en büyük problem doku reddidir. Bunu çözmek için doktorlar immunsupresif ajanlar kullanmaktadırlar. Fakat bu ilaçların yan etkileri çok fazla ve pahalıdırlar. Şu an yan etkileri daha az immunsupresif ajanlar araştırılmakta. Bu çalışmalar ile gelecekte Tip 1 Diabetin kesin tedavisinin gerçekleştirilebileceği ön görülüyor.
UYARI!!!
Sitede anlatılan tedaviler ve kullanılan ilaçlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için kullanılamaz. Doktorlar en güncel tedaviyi uygulamalıdır ve yazar sitede yazdıklarından sorumlu tutulamaz. Hastalık yoktur, hasta vardır. Verilen tedaviler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Doktorunuzun verdiği tedavi sizin için en iyi tedavidir. Sorularınızı doktorunuza iletiniz.
Kaynakça
https://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=47
https://www.florence.com.tr/tip-1-diyabet-nedir-neden-olusur
https://www.erdemhastahanesi.com.tr/tr/tip1-tip2-diyabet
https://sagligim.gov.tr/diyabet/diyabet-liste/259-diyabet-nedir/936-tip1-diyabet.html
https://www.pediatric.theclinics.com/article/S0031-3955(05)00129-X/fulltext
Hiç yorum yok